Regering Thialf aan de Rotte. Winter 1939 -1940

Winterkoning Thialf regeert met harde hand en de Rotte bij Terbregge is bevroren, kinderen zijn aan het schaatsen en er worden hardrijwedstrijden verreden. De koek en zopie tent doet goede zaken. Sommige kinderen zijn aan het kunstrijden anderen rijden achter kinderwagens over het ijs. We zien de molen aan de Rotte in de sneeuw bij zonsondergang en een wedstrijd met arrensleden (tikkers). Ook in de binnenstad is het winter, kinderen schaatsen op de Wijnhaven en onder de Regentessenbrug, twee jongens raken slaags. Sneeuwpret aan de Provenierssingel.

Rotterdam 1940 Slopen en puinruimen

Door het inferno van beschietingen en het bombardement van 14 mei 1940 en de daardoor ontstane brand, is het stadshart veranderd in een grote, onleefbare en moeilijk begaanbare woestenij. Ruim 25.000 woningen, en de vele bedrijfspanden zoals winkels, kantoren en werkplaatsen zijn nu een enorme en moeilijk toegankelijke stinkende puinhoop. Daardoor zijn zo`n 80.000 mensen niet alleen dakloos, maar velen daarvan ook werkloos geworden.Al op vrijdag 15 mei zaten burgemeester Pieter J. Oud en enkele topambtenaren, in het huis van mr. K.P. van der Mandele van de Kamer van koophandel al bij elkaar. Daar kreeg de directeur van de Gemeentelijke Technische Dienst Willem Witteveen, informeel op dracht om de stad puinvrij te maken en een schetsplan te maken voor de wederopbouw. En om het commerciële herstel van de stad aan te vatten werd op diezelfde dag ook de Stichting Rotterdam 1940 opgericht. Direct worden er arbeidskrachten gerekruteerd, waarbij ook de werkelozen zich moeten melden om mee te werken. De Duitsers vorderen vrachtwagens, kruiwagens en gereedschap als schoppen en houwelen. Na een provisorisch begin was er eind mei een speciale Opruimingsdienst opgetuigd met 20.000 duizend werkkrachten en sloop- en transportbedrijven. Een gigantische operatie die, opgedeeld in zes wijken en in ploegendienst aan de slag ging.

1940 Rotterdam gebombardeerd

Het is blijkbaar zondag. Want er wordt geen puin geruimd, maar je ziet mensen in hun zondagse pak in drommen als ramptoeristen, tussen de nog na rokende puinhopen en ruïnes lopen. Als in een begrafenisstoet zo rustig en zonder heftige gebaren. Zij zijn duidelijk onder de indruk van de verwoesting die het bombardement achterliet.

Zo was Rotterdam van 1910 tot 1940

Joop Stolk was een gerenommeerd lid van de Rotterdamse Smalfilm Liga. Als 26 jarige onderduiker in Heerenveen maakte hij daar de bevrijding mee en maakte daarvan een mooi filmverslag. Na de oorlog maakte hij samen met zijn filmvrienden een groot aantal films. Zoals veelal grappige speel- animatie- documentaire- en poppenfilms. In zijn nagelaten filmverzameling trof ik ook deze filmcompilatie aan, die hij samenstelde met beelden van andere filmers uit het verleden van Rotterdam. Hij begint met opnamen uit 1910 en gaat dan stap voor stap door de tijd met stadsbeelden tot en met het bombardement in Mei 1940. Het geeft een mooie indruk van het vooroorlogse Rotterdam. De meeste beelden zijn bekend en afzonderlijk wel ergens te vinden, maar als oplopende reeks vond ik het interessant genoeg om het te laten digitaliseren zodat iedereen kennis kan maken met de stad van toen. In de aftiteling kwam ik ook de naam van RSL lid Loet van der Vorm tegen. Met opnamen van hem maakte ik de films  Rotterdam 1940 - De verwoesting en Rotterdam 1945 – De Bevrijding. Die behandelen dus het vervolg in de geschiedenis en staan ook op deze website.

 

Januari 1940, op wintersport in Rotterdam

Een helaas onbekende amateurfilmer ging in die zeer strenge winter met zijn vrouw naar het toen vrijwel onbebouwde Land van Hoboken bij het centrum van Rotterdam. Door de vorst en de sneeuw was het gebied een aantrekkelijk terrein geworden voor wintersporten. Dat was daardoor een mooie afleiding in de tijd van oorlogsdreiging en mobilisatie die onze filmer in schitterende beelden heeft vastgelegd. Dat filmpje heb ik nu opgepoetst en van geluid voorzien. Daarin heb ik zijn vrouw als verteller laten optreden. We zien de Westersingel en in het park wordt geschaatst en geijshockeyd en auto’s slepen skiërs en kinderen met sleeën. Tegen de achtergrond van Museum Boijmans van Beuningen, het toenmalige Unilevergebouw, en de moderne villa`s van Huize Sonneveld en het Chabot museum slingeren lange rijen schaatsers over een lange baan in het open veld. Zich er nog onbewust van dat, slechts vier maanden later, er op die plek wéér veel mensen zouden komen, maar dan op de vlucht voor het grote bombardement van Rotterdam.

RADIO ORANJE in oorlogstijd

Dit keer ter gelegenheid van 75 JAAR VRIJHEID de podcast.". "RADIO ORANJE in oorlogstijd"
Een stukje radio- en oorlogshistorie samengevat in 49 minuten.
U hoort in de eerste uitzending van 28 juli 1940, Koningin Wilhelmina, en daarna bovenal een groot aantal liedjes van het cabaret “De Watergeus” waarin zangeres Jetty Pearl en haar vader een grote rol speelde, en een bericht over het in handen vallen van de Amerikaanse troepen van de brug bij Nijmegen. De codeberichten die uitgezonden werden voor de verzetsstrijders en een bericht waarin de bevrijde provincies worden bijgepraat over de honger in het nog bezette West-Nederland. Tenslotte horen we op 5 mei 1945 Prins Bernhard, die als commandant van de Binnenlandse Strijdkrachten zijn manschappen toespreekt.

( Ook te beluisteren en te downloaden als mp3, ga daarvoor naar mijn SoundCloud account )

Rotterdam De winter van 1939 - 40

Een prachtig beeld van de Schiekade, maar de winter van 1939 / 40 was wel de koudste sinds 1845.
Die koude had grote gevolgen. Zo vond men op 2 januari aan het Toepad een 17 jarige fabrieksarbeider stervend maast zijn fiets en…. omdat er geen tekenen van geweld waren, moest hij door de kou bevangen zijn geweest. Ook melden de kranten van een sterke stijging van het aantal begrafenissen op de begraafplaats Crooswijk.

1940 Wat Roermond bijeen bracht voor Rotterdam

Het Duitse bombardement van Mei 1940 had verschrikkelijke gevolgen, want behalve de doden hadden 80.000 Rotterdammers plots geen huis meer, en waren hun inboedel kwijt. In de collectie Open Beelden trof ik een heel kort filmpje over een inzameling van huisraad in Roermond voor de Rotterdammers die dakloos geworden waren door het Duitse bombardement. Het commentaar in de film heb ik gebaseerd op berichten hierover in de Limburg Koerier uit 1940.

Rotterdam 1940. de verwoesting

Unieke filmbeelden van de verwoesting door het bombardement in Mei 1940. In 2017 kreeg ik uit de nalatenschap van de Rotterdamse amateurfilmer Loet van der Vorm een aantal spoeltjes met 8 mm film aangeboden met opnamen uit 1940 en 1945. Die opnamen had hij samen met zijn vrienden gemaakt, maar waren nog nooit openbaar getoond. De beelden uit 1940 zijn nu gerestaureerd en tot deze documentaire samengesteld. Doordat Loet van der Vorm vanuit heel andere standpunten filmde dan bij de reeds bekende opnamen, geeft deze film een uniek en desolaat beeld van de verwoesting. Het toegevoegde commentaar begeleid de kijker door de stad.

Gerrit Buitendijk en de Barendrechtse brug

Gerrit Buitendijk was één van de militairen die betrokken was bij de strijd om de brug in Mei 1940. Tijdens de inval van de Duitsers kreeg het legeronderdeel waarvan Gerrit Buitendijk deel uit maakte opdracht om te voet naar Rotterdam te gaan. De film hierover is een uittreksel van een film naar een idee van Anton de Man en in 2010 opgenomen door Cees le Bruin en Leen Vos van de Smalfilm en Video Groep Dordrecht. Het verhaal van Gerrit laat vooral zien dat toen, door het gebrek aan politieke wil om te investeren in vrijheid, het Nederlandse leger zowel in tactisch als in materieel opzicht tientallen jaren achter liep op de vijand. Het zat op de verkeerde plek met verouderd materieel, had geen goed verbindingsnetwerk en geen vervoer.

Mijn vader sneuvelde bij de Barendrechtse brug

Bij het Barendrechtse bruggenhoofd van de voormalige brug staat een monument ter nagedachtenis aan de militairen van het 3e grensbataljon die in de Meidagen van 1940 sneuvelden. 10 mannen van dat bataljon sneuvelden bij de Barendrechtse brug. De film toont een interview met de dochter van één van de 10 militairen. Dat is mevrouw S.J. Van de Berg-Becht, dochter van de sergeant majoor instructeur W.J. Becht. Zij was 18 jaar toen zij haar vader verloor. In deze film vertelt ze over haar vader en over welke gevolgen zijn sneuvelen op haar leven had.